Polityczne sześciolatki — analiza

Mag­da­le­na Śro­da, Po­li­tycz­ne sze­ścio­lat­ki, ?Wprost? nr ⁴⁵⁄₂₀₁₃ (1602)

Ni­gdy nie sły­sza­łam Za­pew­nia­nie. Moż­na spa­ra­fra­zo­wać zda­nie do po­sta­ci: „Ni­gdy nie sły­sza­łam, że sze­ścio­lat­ki są bite przez na­uczy­cie­li lub ró­wie­śni­ków w szko­le”. W do­my­śle wy­cią­ga­my z tego wnio­sek: to się nie dzie­je.  o sze­ścio­lat­kach po­bi­tych przez na­uczy­cie­li czy ró­wie­śni­ków w szko­le. Spo­ro jed­nak sły­szę Cała kon­struk­cja to za­pew­nia­nie. „Spo­ro” moż­na uznać za sło­wo chro­nią­ce, po­nie­waż „spo­ro” to mniej niż „cią­gle”, „bez­u­stan­nie”. „Jed­nak” nie jest sło­wem od­pie­ra­ją­cym, po­nie­waż po­przed­nie zda­nie nie wy­ra­ża twier­dze­nia, z któ­rym au­tor­ka po­le­mi­zu­je. Sło­wo to pro­wa­dzi do wska­za­nia te­ma­tu waż­niej­sze­go, ale nie za­prze­cza in­for­ma­cji wpro­wa­dzo­nej wcze­śniej o dzie­ciach mal­tre­to­wa­nych, bi­tych, a na­wet za­bi­ja­nych w ro­dzin­nym domu. To nie są za­pew­ne bar­dzo czę­steChro­nie­nie. Ne­ga­cja „bar­dzo czę­sty” nie jest tak sil­na w wy­mo­wie jak ne­ga­cja „czę­sty”. „Nie bar­dzo czę­sty” to i tak czę­sty, „nie czę­sty” od­czy­ta­li­by­śmy jako „rzad­ki”. Po­nad­to „za­pew­ne” = „praw­do­po­dob­nie”. przy­pad­ki. Prze­ko­na­nie Po­la­ków i Po­lek, że dziec­ko jest wła­sno­ścią ro­dzi­ców i kar­ce­nie go sta­no­wi nor­mal­ny ele­ment pro­ce­sów wy­cho­waw­czych, jest jed­nakOd­pie­ra­nie. Przy­pad­ki bi­cia dzie­ci nie są czę­ste, ale [!] prze­ko­na­nie, że dziec­ko jest wła­sno­ścią ro­dzi­ców jest po­wszech­ne. dośćChro­nie­nie. „Dość po­wszech­ne” to sła­biej niż „po­wszech­ne”. „Dość” jest tu słów­kiem ase­ku­ra­cyj­nym po­wszech­ne. Świad­czy o tymWskaź­nik prze­słan­ki. Prze­ko­na­nie, że dzie­ci są wła­sno­ścią ro­dzi­ców, jest po­wszech­ne, po­nie­waż po­chwa­łę bi­cia gło­szą par­la­men­ta­rzy­ści. Prze­słan­ka ukry­ta: to, co gło­szą par­la­men­ta­rzy­ści, od­zwier­cie­dla po­glą­dy szer­szych grup spo­łecz­nych. nie­jed­naMoż­na to uznać za chro­nie­nie: nie­jed­na, ale nie twier­dzi się, jak wie­le. „Nie­je­den” to ‘wię­cej niż je­den’, ale tak­że ‘wie­le’. de­ba­ta par­la­men­tar­na, gdzie wy­brań­cy na­ro­duJest to sfor­mu­ło­wa­nie sar­ka­stycz­ne, ale nie jest war­to­ściu­ją­ce w spo­sób, któ­ry nas in­te­re­su­je. Jest to wy­raz emo­cji, jed­nak­że nie jest po­wie­dze­niem „oni są źli” czy „po­win­ni zo­stać od­wo­ła­ni ze sta­no­wisk”. Po­dob­ny cha­rak­ter ma wie­le słów w tym tek­ście: nie są neu­tral­ne, wy­ra­ża­ją war­to­ścio­wa­nia emo­cjo­nal­ne, ale nie opi­so­we, tzn. war­to­ścio­wa­nia te nie mają pry­mar­nej funk­cji ar­gu­men­ta­cyj­nej. z dumą gło­si­li po­chwa­łę bi­cia jako wskaź­ni­ka ludz­kiej przy­zwo­ito­ści i uczci­wo­ści (mi­strzemW kon­tek­ście neu­tral­nym sło­wo mistrz moż­na by uznać za nio­są­ce war­to­ścio­wa­nie po­zy­tyw­ne (Np. „On jest mi­strzem w swo­im fa­chu, więc zro­bi to a to do­brze”, np. hy­drau­lik na­pra­wi kran). Tu­taj zo­sta­ło uży­te iro­nicz­nie, ale nie nie­sie war­to­ścio­wa­nia opi­so­we­go: „Cy­mań­ski jest par­ta­czem”, lecz je­dy­nie emo­cjo­nal­ne. tego dys­kur­su był po­seł Cy­mań­ski). Dziś po­chwa­łę igno­ran­cji dzie­ci i ich (rze­ko­moBar­dzo cie­ka­we sło­wo. Moż­na uznać je za sło­wo od­pie­ra­ją­ce. Ko­ściół twier­dzi, że coś jest na­tu­ral­ne (sło­wo „na­tu­ral­ne” może być tu war­to­ściu­ją­cym po­zy­tyw­nie), ale to jest na­tu­ral­ne tyl­ko rze­ko­mo, czy­li tak na­praw­dę (przy­naj­mniej zda­niem au­tor­ki) nie. na­tu­ral­ne­go) po­czu­cia wsty­du gło­si Ko­ściół, boWskaź­nik prze­słan­ki. Dzie­ci po­win­ny być wy­cho­wy­wa­ne w po­czu­ciu wsty­du i w igno­ran­cji sek­su­al­nej, po­nie­waż dziec­ko wy­edu­ko­wa­ne i świa­do­me wo­dzi księ­ży na po­ku­sze­nie.  dziec­ko wy­edu­ko­wa­ne i świa­do­me (np. wła­snej sek­su­al­no­ści) ma wo­dzić na po­ku­sze­nie księ­ży. Po­wszech­na jestTo sfor­mu­ło­wa­nie nie wpro­wa­dza za­pew­nie­nia. Za­pew­nia­ją­ca mo­gła­by być kon­struk­cja: „Po­wszech­nie uwa­ża się, że x” (przy czym w do­my­śle stwier­dza się słusz­ność wnio­sku: „X jest za­tem praw­dą”). Ta­kie za­pew­nie­nie by­ła­by to for­ma ar­gu­men­tu ad po­pu­lum. Tu­taj jest to tyl­ko stwier­dze­nie, że zja­wi­sko jest czę­ste i dla­te­go wła­śnie groź­ne. też prak­ty­ka trak­to­wa­nia dzie­ci jako pią­te­go koła u wozuWar­to­ścio­wa­nie ujem­ne. Pią­te koło u wozu to coś nie­po­trzeb­ne­go, mało war­to­ścio­we­go. By­cie pią­tym ko­łem u wozu nie jest czymś do­brym. , czy­li li­cze­nia na ich sa­mo­rod­ny roz­wój. Nie­licz­ni tyl­koChro­nie­nie, nie twier­dzi się, jak wie­lu (np. 5%). ro­dzi­ce mają bo­wiemTym ra­zem jest to nie wskaź­nik prze­słan­ki, lecz wskaź­nik wy­ja­śnie­nia. Ro­dzi­ce li­czą na sa­mo­rod­ny roz­wój dzie­ci, po­nie­waż nie mają cza­su. czas, wolę, wie­dzę i umie­jęt­ność tro­ski o do­mo­wą sty­mu­la­cję i edu­ka­cję dzie­ci. Więk­szośćChro­nie­nie. „Więk­szość”, ale nie „wszy­scy” i nie mówi się, jak wie­lu. ra­dzi: ?Idź się, dziec­ko, po­baw?, krzy­czy: ?Nie wi­dzisz, że je­stem za­ję­ty?!? lub żali się: ?Ma­mu­sia jest zmę­czo­na?.

W Pol­sce cią­gle jed­nak jest sil­ny na­ro­do­wy mit świę­to­ści ro­dzi­ny i ?dzie­ciń­stwa dziec­ka?Wy­ra­że­nia war­to­ściu­ją­ce ne­ga­tyw­nie. Śro­da ofe­ru­je wy­ja­śnie­nie, skąd po­wszech­ność prze­ko­na­nia, że dziec­ko jest wła­sno­ścią ro­dzi­ców. War­to­ścio­wa­nie ne­ga­tyw­ne wska­zu­je, że źró­dło prze­ko­na­nia jest złe: na­ro­do­wy mit świę­to­ści ro­dzi­ny. Pro­szę zwró­cić uwa­gę na po­łą­cze­nie słów „na­ro­do­wy” i „świę­tość” — już same w so­bie brzmią dla czę­ści spo­łe­czeń­stwa jak pięt­nu­ją­ce czy dys­kwa­li­fi­ku­ją­ce ety­kiet­ki okre­śla­ją­ce an­ty­war­to­ści. Dla po­zo­sta­łej czę­ści mogą to być war­to­ści (i są!). . Świad­czy o tymWskaź­nik prze­słan­ki. suk­ces pań­stwa El­ba­now­skich, któ­rzy z mitu tego uczy­ni­li mo­tor wiel­kiej ak­cji po­li­tycz­nej (ich za­cie­trze­wie­nie spra­wia cza­sem wra­że­nie, żeChro­nie­nie. „Spra­wia wra­że­nie” nie jest po­wie­dze­niem „na pew­no jest”.  są przy­wód­ca­mi ja­kiejś sek­tySło­wo war­to­ściu­ją­ce ne­ga­tyw­nie. Sko­ro zda­ją się być przy­wód­ca­mi nie sto­wa­rzy­sze­nia, lecz sek­ty, to jest stan nie­do­bry (w do­my­śle: nie na­le­ży im ufać itd.). Jako war­to­ściu­ją­ce z tego wzglę­du moż­na uznać tak­że „za­cie­trze­wie­nie”: nie po­win­no się być za­cie­trze­wio­nym, bo to spra­wia wra­że­nie, że kie­ru­je się sek­tą. , a nie sto­wa­rzy­sze­nia praw ro­dzi­ców). W opi­nii zwo­len­ni­ków re­fe­ren­dum dom jest ra­jemZa­sad­ni­czo sło­wo war­to­ściu­ją­ce po­zy­tyw­nie, tak mo­gło­by funk­cjo­no­wać w wy­po­wie­dziach zwo­len­ni­ków re­fe­ren­dum. Na­to­miast, po­nie­waż w tek­ście Śro­da po­le­mi­zu­je ze sta­no­wi­skiem ko­ściel­nym, na­ro­do­wym, re­li­gij­nym, to sło­wo wy­brzmie­wa iro­nicz­nie (por. „na­ro­do­wy” i „świę­tość”). We­dług Śro­dy uzna­nie domu za raj jest mi­tem, czy­li w spo­sób oczy­wi­sty — fał­szy­we. Po­dob­nie ze sło­wem „bo­go­wie” — w tym kon­tek­ście sy­gna­li­zu­je prze­sa­dę (ro­dzi­ce są uzna­ni za zbyt waż­nych). , ro­dzi­ce ? bo­ga­mi, a sze­ścio­let­nie dzie­ci nie­po­rad­ne i nie­zdol­ne za­rów­no do edu­ka­cji, jak i prze­by­wa­nia w śro­do­wi­sku złym, ze­psu­tym i nie­bez­piecz­nymSło­wa war­to­ściu­ją­ce ne­ga­tyw­nie. Oczy­wi­ście po­ja­wia­ją się w cy­ta­cie przy­ta­cza­ją­cym ar­gu­men­ty zwo­len­ni­ków re­fe­ren­dum, nie wy­ra­ża­ją opi­nii Śro­dy, że szko­ła jest zła. , czy­li w szko­le. Mi­lion osób chęt­nie do­łą­czy­ło się do pro­te­stu El­ba­now­skich, zu­peł­nie„Zu­peł­nie” nie jest sło­wem chro­nią­cym, brzmi bar­dzo moc­no. Chro­nią­ce by­ło­by w tym kon­tek­ście „prak­tycz­nie”, „wła­ści­wie” — słu­ży­ły­by jako ase­ku­ra­cyj­ne pod­pór­ki. za­po­mi­na­jąc o tych ro­dzi­cach, któ­rzy dzieć­mi się nie zaj­mu­ją lub ro­bią to tak, że le­piej by było, gdy­by sko­rzy­sta­li z po­mo­cy szko­ły. A imię ich jest wię­cej niż mi­lionZda­nie cie­ka­we z re­to­rycz­ne­go punk­tu wi­dze­nia (na­wią­za­nie do „Dzia­dów”, sty­li­za­cja na styl bi­blij­ny), moż­na w nim do­strzec za­bieg chro­nią­cy: „tych, któ­rzy nie zaj­mu­ją się dzieć­mi, jest wię­cej niż zwo­len­ni­ków re­fe­ren­dum, ale nie mówi się ile. . Więk­szość Chro­nie­nie. Więk­szość, ale nie wszy­scy do­ro­słych nie ma moż­li­wo­ści, by po­świę­cać swój czas sze­ścio­lat­kom. Obo­wią­zek szkol­ny (czy wcze­śniej ? przed­szkol­ny) to dla bar­dzo wie­lu Chro­nie­nie. Wie­lu, na­wet bar­dzo wie­lu, ale jed­nak nie dla wszyst­kich. dzie­ci je­dy­na szan­saSło­wo war­to­ściu­ją­ce po­zy­tyw­nie: szan­sa to ‘moż­li­wość po­wo­dze­nia w ja­kiejś spra­wie lub za­ist­nie­nia ja­kichś po­żą­da­nych oko­licz­no­ści’. na roz­wój czy cho­ciaż­by na kon­takt z in­nym świa­tem niż te­le­wi­zor, nuda, prze­moc i po­słu­szeń­stwo do­ro­słym, któ­rzy do­ro­sły­mi być nie chcą lub nie umie­ją. Nie ma co zresz­tą na­rze­kać tu tyl­ko na ro­dzi­ców. Cho­dzi rów­nież o to, że na­sza wie­dza o dziec­ku, o jego po­ten­cja­le umy­sło­wym i spo­łecz­nym zmie­nia się. Przez set­ki Chro­nie­nie. „Set­ki” za­miast kon­kret­nej licz­by. lat trak­to­wa­no dzie­ci jako ma­te­riał do do­mo­we­go ocio­sy­wa­niaWy­raź­nie nie­sio­na kon­tek­sto­wo oce­na ne­ga­tyw­na. . Opór przed po­wszech­nym obo­wiąz­kiem szkol­nym był ogrom­nyChro­nie­nie? Sło­wo ma ra­czej sil­ny wy­dźwięk, ale za­ra­zem jego uży­cie po­zwa­la unik­nąć okre­śle­nia kon­kret­nej ska­li tego opo­ru. . I to bar­dziej z po­wo­duSło­wo-wskaź­nik. Tu­taj wpro­wa­dza wy­ja­śnie­nie, nie uza­sad­nie­nie. po­trze­by wła­dzy nad dziec­kiem niż z po­wo­du mi­ło­ści do nie­go. Dziś wie­my, że Za­pew­nia­nie.  sze­ścio­lat­ki po­trze­bu­ją cze­goś wię­cej Chro­nie­nie. niż za­ba­wek, la­lek i gry kom­pu­te­ro­wej. Mogą i po­win­ny się uczyć, i to nie dla­te­go, żeSło­wo-wskaź­nik  tak chce rzą­dzą­ca par­tia, aleOd­pie­ra­nie. Po­wo­dem, dla któ­re­go dzie­ci po­win­ny wcze­śniej iść do szko­ły nie jest wola rzą­du (jak mo­gli­by twier­dzić nie­któ­rzy, zwłasz­cza ci kry­tycz­ni), lecz wie­dza o roz­wo­ju dzie­ci. że taka jest dzi­siej­sza wie­dza o roz­wo­ju dzie­ci. Wie­dzy tej nie kwe­stio­nu­ją by­naj­mniej Po­la­cy, któ­rzy chęt­nie wy­jeż­dża­ją do An­glii, Ir­lan­dii i in­nych kra­jów Eu­ro­py, gdzie pra­cu­ją, ro­dzą (na po­tę­gę) i po­sy­ła­ją do szko­ły dzie­ci w wie­ku pię­ciu lat. I są z tego za­do­wo­le­ni.Moż­na to uznać za ar­gu­ment ad ve­re­cun­diam, czy­li au­to­ry­tet Po­la­ków-emi­gran­tów świad­czy za praw­dzi­wo­ścią na­szej wie­dzy o roz­wo­ju dziec­ka i słusz­no­ścią wcze­sne­go obo­wiąz­ku szkol­ne­go. Kon­struk­cja ma za­tem cha­rak­ter za­pew­nia­ją­cy (acz­kol­wiek ła­twiej ująć ją jako fal­la­cję).

 

Za­letSło­wo war­to­ściu­ją­ce do­dat­nio. Zna­cze­nie sło­wa „za­le­ta” to ‘ce­cha do­dat­nia’. wcze­sne­go obo­wiąz­ku szkol­ne­go jest bo­wiem Sło­wo-wskaź­nik prze­słan­ki. Ro­dzi­ce po­sy­ła­ją­cy pię­cio­lat­ki do szko­ły są za­do­wo­le­ni, po­nie­waż za­let wcze­sne­go obo­wiąz­ku jest wie­le. wie­le. I nie cho­dzi tyl­ko o tro­skę o dzie­ci z ro­dzin pa­to­lo­gicz­nych czy bied­nych. Szko­ła jest bo­wiem miej­scem, gdzie małe dziec­ko możeChro­nie­nie. Nie cho­dzi tyl­ko o moż­li­wo­ści ucze­nia się, lecz tak­że o to, że dziec­ko na­uczy się praw­do­po­dob­nie, a nie — na pew­no. się na­uczyć po­staw pro­spo­łecz­nych i oby­wa­tel­skichZa­sad­ni­czo sfor­mu­ło­wa­nia neu­tral­ne, ale w kon­tek­ście mają cha­rak­ter war­to­ściu­ją­cy: te po­sta­wy są do­bre. Po­dob­nie moż­na od­czy­ty­wać ko­lej­ne sło­wa „za­an­ga­żo­wa­nie spo­łecz­ne” jako war­to­ściu­ją­ce do­dat­nio, a np. „pry­wat­ny suk­ces” jako war­to­ściu­ją­ce ne­ga­tyw­nie. Oczy­wi­ście w tym kon­tek­ście. . Im wcze­śniej, tym le­piej: ka­pi­tał spo­łecz­ny i spój­ność wie­lu kra­jów jest wprost pro­por­cjo­nal­na do współ­czyn­ni­ka uprzedsz­kol­nie­nia. W Pol­sce, gdzie jest mało przed­szko­li, a obo­wią­zek szkol­ny do­ty­czy sied­mio­lat­ków ? ka­pi­tał spo­łecz­ny i wię­zi wza­jem­ne­go za­ufa­nia są naj­niż­sze Sło­wo war­to­ściu­ją­ce ujem­nie. Je­śli coś jest naj­ni­żej w ran­kin­gu (np. nasz kraj w ran­kin­gu państw Eu­ro­py), to jest to stan zły. Oczy­wi­ście ze wzglę­du na to, że jako war­to­ści trak­tu­je­my ka­pi­tał spo­łecz­ny i spój­ność kra­ju! W tym kon­tek­ście moż­na uznać sło­wa je ozna­cza­ją­ce (po­ja­wia­ją­ce się nie­co wcze­śniej) za war­to­ściu­ją­ce po­zy­tyw­nie. w Eu­ro­pie. BoSło­wo-wskaź­nik  ro­dzi­na, mimoOd­pie­ra­nie. Ro­dzi­na ma wy­cho­wy­wać, ale czy­ni to nie­sku­tecz­nie. jej wy­cho­waw­cze­go mituWar­to­ścio­wa­nie ne­ga­tyw­ne. Prze­ko­na­nie o wy­cho­waw­czej funk­cji ro­dzi­ny jest mi­tem. , nie wy­cho­wu­je do spo­łecz­nych za­an­ga­żo­wań czy oby­wa­tel­skich cnót, lecz do pry­wat­ne­go suk­ce­su i re­pro­duk­cji sa­mej sie­bie.

Zga­dzam się oczy­wi­ście z opi­nią, że nie­któ­reChro­nie­nie. Nie­któ­re, ale nie wszyst­kie. pol­skie szko­ły są nie dośćChro­nie­nie. Szko­ły nie są nie­przy­go­to­wa­ne zu­peł­nie, lecz je­dy­nie w pew­nym (dość wy­so­kim) stop­niu. przy­go­to­wa­ne do przy­ję­cia sze­ścio­lat­ków. Trze­ba do­ma­gać się zmia­ny, na­ci­ska­jąc na wła­dze sa­mo­rzą­do­we. AleOd­pie­ra­nie nie mogę się zgo­dzić na re­fe­ren­dum w tej spra­wie, boWskaź­nik prze­słan­ki  to tak, jak­by gło­so­wać, czy war­to się uczyć lub czy war­to w ogó­le po­sy­łać dzie­ci do szko­łyFał­szy­wa ana­lo­gia? . Na te py­ta­nia od­po­wie­dzia­ła już za nas cy­wi­li­za­cjaMe­ta­fo­rycz­na for­ma za­pew­nia­nia („cy­wi­li­za­cja wie, że…”), ale ła­twiej ująć jako fal­la­cję. Me­ta­fo­rycz­na for­ma utrud­nia zro­zu­mie­nie in­ten­cji. Moż­na od­czy­tać jako ad ve­re­cun­diam: kra­je cy­wi­li­zo­wa­ne (An­glia, Ir­lan­dia i inne) wpro­wa­dzi­ły wcze­sny obo­wią­zek szkol­ny, więc i my po­win­ni­śmy. Być może ad an­ti­qu­ita­tem (do sta­ro­daw­no­ści) lub ad con­se­qu­en­tiam (z kon­se­kwen­cji). . ?

 

Dia­gra­my dwóch ar­gu­men­tów. Je­den z nich (pierw­szy) to ar­gu­ment Śro­dy, dru­gi to kontr­ar­gu­ment, któ­ry Śro­da roz­wa­ża (moż­na by je ująć na jed­nym dia­gra­mie, ale roz­bi­cie zwięk­sza czy­tel­ność). Roz­wa­że­nie kontr­ar­gu­men­tu w tek­ście ma na celu jego zdys­kre­dy­to­wa­nie, ob­na­że­nia jako po­zba­wio­ne­go war­to­ści, roz­pra­wie­nia się z prze­ciw­ni­ka­mi.